Besin Yolu ile Bulaşan Hastalıklar, Besin Güvenliği ve İshal
BESİN YOLU İLE BULAŞAN HASTALIKLAR, BESİN GÜVENLİĞİ VE İSHAL
- Bazı besinlerin, besin zehirlenmelerine yol açan mikroplar ile bulaşmış olma olasılığı daha yüksektir.
- Şüpheli besinler; çiğ ya da az pişmiş et ve tavuk, yumurta, pastörize olmayan süt ve az pişmiş midye gibi deniz ürünleridir.
- Pek çok hayvanın etinin/ürününün “havuzlanılarak” kullanıldığı, hamburger, omlet gibi yiyecekler risklidir.
- Her besin, hazırlanırken temel temizlik kuralları kırılırsa, mikroplar ile bulaşabilir.
- Bir mikroorganizma ile kirlenmiş, su veya gıdalar ile bulaşan en az 250 hastalık bulunmaktadır.
- Besin zehirlenmeleri , besin yoluyla bulaşan en sık karşılaştığımız, ortak gıda yemiş olan pek çok kişiyi etkileyen; ishal, bulantı, kusma ile seyreden hastalıklardır. Bazen tifo ve dizanterideki gibi, yüksek ateş, eklem -kas ağrıları vardır.
- Ayrıca; brusella (peynir hastalığı ), hepatit A (sarılık)gibi, haftalar aylar sonra gelişen sistemik hastalıklara yol açabilir ve bazen, eklem iltihabı, beyin ve sinir hasarı ve böbrek yetmezliği gibi hastalıklarla sonlanabilmektedir.
- Sıcaklıkların arttığı ve daha sık dışarıda, nasıl hazırlandığını bilmediğimiz, gıda tükettiğimiz yaz aylarında görülür.
- Güvensiz hissettiğiniz besinler için ; “PİŞİR YE , KAYNAT İÇ, SOY YE” BUNLARI YAPAMIYORSAN HİÇ YEME – kuralı geçerlidir.
- Kendiniz gıda hazırlarken alabileceğiniz basit önlemler; Sık el yıkama, daha iyisi %60 alkol ile el temizliği, gıdanın 78 0 C’ye kadar ısıtılması, iç ısısının ≥70 0 C olması yani içinin pembe olmaması ve pişirilmiş gıdaların, 4 saatten uzun even yaz aylarında 2 saatten uzun oda ısısında tutulmaması.
- Kaynağına güvenemediğiniz suları içeceğiniz ya da kullanacağınız durumlar için: temiz su ile 1 damla klorun, 30 saniye bekletilmesi ile hazırlanan klorlu suları kullanabilirsiniz..Suların 1 dk. kaynatılması da işe yarar ama klor ve kaynatılmaya dayalı, besin zehirlenmesi etkenleri de bulunmaktadır.
- Ortak kullandığımız havuz gibi, küçük miktardaki kapalı sularda, klorlama, sarılık gibi hastalıkların ya da parazitlerin bulaşmasını önlemek için, yeterli değildir.
- En iyisi, havuzlarda ve temiz olmadığını düşündüğümüz denizlerde su yutmamaktır.
- Bağışıklık sistemi baskılanmış olanlar, ileri yaşlardakiler, gebeler ve bebekler için daha dikkatli olunmalıdır.
- Mide asidini azaltıcı ilaçlar kullananlar, buzlu su gibi mide pasajını hızlandıran durumlar, barsak mikrobiyotasına olumsuz etki eden antibiyotik kullanımları, besin ile bulaşan hastalıklara yakalanma olasılığımız artırır.
İSHAL
- Aniden başlayan ishaller çoğunlukla infection ile ilişkilidir.
- Bakteriler, virüsler veya parazitler sorumludur.
- Çoğunlukla gıda ya da su yolu ile bulaşan etkenler ile gelişir.
- Genellikle sulu ishal şeklindedir, bulantı-kusma gibi belirtiler eşlik edebilir.
- Ani başlayan, ağır veya kanlı ishaller çoğunlukla, bakteriler ile ilişkilidir.
- Salgınlar şeklinde seyreden ishaller çoğunlukla “besin zehirlenmeleri” ile ilişkilidir.
- Besinlerin özellikleri veya ishalin geliştiği kişi ve ortam, hangi etkenlerin sorumlu olabileceği konusunda ipuçları verir.
- Yüzme havuzları bazı paraziter ishaller için kaynaktır.
- Enfeksiyonlar dışında; gıda alerjileri, ilaç ( özellikle antibiyotikler , kanser tedavileri vb.) yan etkileri ve iltihabi barsak hastalıkları ishal nedeni olabilir.
- İki haftadan uzun süren ishaller için ayrıntılı değerlendirme gerekir.
- Ateş ve kanlı ishal var ise dışkı incelemeleri yapılırken, uygun bir antibiyotik başlanmalıdır.
- Sıvı eksilmesi nedeniyle tıbbi sorun yaşayacak; ileri yaş, kalp-damar hastaları, böbrek hastalıkları olanlar, bebekler, hastanede yakın gözlemde tutularak damar yolu ile sıvı verilmelidir.
- Evde kendiniz, tuz ve şeker ile sıvı karışımları hazırlayarak ya da hazır satılan “yerine koyma” tozları (ORS) ile sıvılar tüketerek, sıvı açığı oluşmamasını sağlayabilirsiniz.
- KUSMA DA İSHAL DE, AĞIZ YOLU İLE ALINAN MİKROPLARIN BİR AN ÖNCE ORGANİZMADAN ATILMASI İÇİN GELİŞTiRDİĞİMİZ SAVUNMA MEKANİZMALARI GİBİ DÜŞÜNÜLMELİDİR…
- İlk 24-48 saat içinde, ciddi beslenme ve sıvı alım sorunlarına yol açmıyorsa, kusma da ishal de durdurulmamalıdır.
- Sıvı alımını engelliyorsa veya sıvı kaybı sağlık için risk oluşturacaksa kusma önleyici ilaçlar, basit sulu ishallerde ise, ishal durdurucu ajanlar kullanılabilir.
- KANLI İSHALLER İLE ATEŞ EŞLİK EDEN İSHALLERDE ASLA İSHAL DURDURUCU KULLANILMAMALIDIR…
- Kararı hekim vermek koşulu ile uygun dozda uygun probiyotik preparatları kullanılabilir.
- Sık sık ve az az , posasız gıdalar ile beslenilmelidir.